Oorlog in de Liemers
Oorlog in de Liemers
De Post
1 mei 1940 Tegen het houden van de kermis te Babberich op het gewone terrein bij Hoogveld wordt door de militaire autoriteit bezwaar gemaakt, wegens de aanwezigheid aldaar van militaire werken. Naar aanleiding daarvan wordt besloten, de kermis te Babberich dit jaar te verplaatsen naar het terrein bij Gepkes aan de Waay.
21aug 1938 Korpswedstrijden 5de prijs Burgerwacht Babberich 228 punten.
Wehl Een brutaal stukje. Vrijdag hadden een 3tal opgeschoten jongens de aardigheid een witte vlaggetje met daarop het woord “Vrede” uit de torenspits der R.K. Kerk aldaar uit te hangen. Door de koster werd het echter weder spoedig verwijderd. Het bleek dat door de jongens de ingang tot de toren was geforceerd. De politie heeft spoedig het 3 tal opgespoord. Voor hun kranig werk werd hun proces verbaal wegens vernieling aangezegd.
Zevenaar 30 dec. 1939
Schildwacht schiet zijn aflosser neer. Ruzie om een kleinigheid. Bij het aflossen van de wacht op een der grensposten, heeft een wacht staande soldaat woensdagmiddag om drie uur reeds geuite wraakgevoelens jegens een kameraad te uitvoer gebracht en op korte afstand twee schoten gelost op de 21-jarige soldaat K. uit Rotterdam.
Eén kogel trof doel en drong het slachtoffer in de rechter borst. Na ter plaatse voorlopig behandeld te zijn is de getroffene in vrij ernstige toestand naar het militaire hospitaal te Arnhem vervoerd. De dader de 20 jarige dienstplichtige M. uit Pernis, is voorlopig in de Marechaussee kazerne te Zevenaar opgesloten.
NAZ Zevenaar 9 dec. 1939
Op verzoek van Luitenant Van der Steen te Babberich, heb ik in de loop dezer zomer voor het dichtmaken van het dak van als soldatenverblijf ingerichte schutterstent van “St. Jan” aldaar, een tweetal vaten asfaltemulsie beschikbaar gesteld, een en ander voor rekening van de schuttersvereniging “St. Jan”te Babberich.
Dezer dagen is door mij nota ad Fl. 23,80 aan G. Kluitman D 192 Babberich verzonden, met het verzoek dit bedrag te willen voldoen. De Gemeente architect.
De Post
18 nov. 1939 Zevenaar
De bij ontploffing om het leven gekomen soldaat is te Rotterdam begraven. Enkel zijner collega’s die bij het ongeval tegenwoordig waren, bewezen hem de laatste eer.
We vernemen dat de soldaat, die zondagavond met zijn vrachtwagen door een trein. Komende uit Duitsland, op de onbewaakte overweg te Babberich werd gegrepen, aan bekomen verwonding is overleden.
Notulen van de Kerkenraad der Nederlandse Hervormde Gemeente te Zevenaar.
19 mei 1939 Een schrijven van de Inspecteur voor L.O. Inspectie Doetinchem, omtrent uitbetaling van salaris tijdens militaire dienst wegens buitengewone omstandigheden.
20 september 1939 De heer Petegem vraagt nog of hij bij een oefening voor de luchtbescherming aan een oproep moet gehoor geven. Niemand kan hem hieromtrent inlichtingen verstrekken.
20 september 1940 Volgens de notulen zal de ouderavond in september worden gehouden, de voorzitter stelt voor tot nader order uit te stellen in verband met de verduistering, wat wordt aangenomen.
9 dec. 1940 Een lijst van verboden leerboeken voor het onderwijs. Besloten wordt een afwachtende houding aan te nemen in verband met het schrijven van C.V.O. d.d. 27 nov. 1940
23 juni 1941 Nadat de voorzitter Ds. Bartels de vergadering heeft geopend, deelt hij mede dat hij deze vergadering heeft belegd naar aanleiding van een verzoek van den Heer Burgemeester der Gemeente Zevenaar, om te beschikken over het terrein bij de school voor exercitieterrein voor de W.A .
Na veel over en weer gepraat wordt besloten dat de Heer Burgemeester over het terrein achter de school mag beschikken, mits ook het terrein achter de Muloschool beschikbaar wordt gesteld. Zolang de beslissing niet bekend is, kan het terrein worden gebruikt.
24 juni 1941 Naar aanleiding van de vraag of voor het Koninklijk huis wordt gebeden in de school, draagt het bestuur het personeel op dit tweemaal per week te doen.
Verder wordt nog de aansluiting bij de CVO besproken. Niemand blijkt echter voldoende op de hoogte te zijn, zodat dit moet blijven rusten tot een volgende vergadering.
5 juni 1942 Een mededeling van de Luchtbeschermingsdienst te Zevenaar, dat bij eventuele bominslag te Zevenaar een of meer lokalen onzer school ten behoeve van de luchtbeschermingsdienst gevorderd worden.
12 okt. 1942 De Vries deelt mede, dat het hoofd der school, de bestelde Duitse boekjes heeft ontvangen, waarvan de prijs fl.1,75 bedraagt. Het bestuur is van mening dat dit bedrag door het Gemeente bestuur moet worden betaald omdat het nieuwe leermiddelen zijn, die voor een verplicht vak nodig zijn. De secretaris zal daartoe een verzoek doen.
Op verzoek van de Van de Eijk doet de Vries enige mededelingen over de verduistering van het gymnastieklokaal. Aan Rutten is opgedragen een eenvoudige verduistering aan te brengen. Deze moet wachten op papier, wat bijna niet meer te krijgen is.
11 maart 1943 Wat betreft de schooltuinen besluit het bestuur, deze tuinen dit jaar aan de gebruikers van vorig jaar toe te wijzen en zal voor de tuin van de heer Gans een andere deelnemer gezocht worden. Het lijkt het bestuur beter de tuinen dit jaar kosteloos af te staan. Aldus wordt besloten.
10 juni 1943 Dep.O.K.W. Apeldoorn. Verklaring dat Mej. v.d. Schoot niet behoort tot Joodse geloofsgemeenschap.
31 jan. 1944 betreffende verboden boeken. Papierbestelling ontvangen van Inspecteur L.O. Doetinchem.
15 maart 1944 Bericht dat de school is stopgezet wegens kolengebrek, maar wel in gebruik blijft.
18 maart 1944 mededeling, dat cokes ontvangen is, zodat de school op maandag 20 maart weer beginnen kan.
15 april 1944 Oogsthulp door schooljeugd.
H 134 Mededelingen Hervormde Kerk Nooduitgaven IV Paschen 1945
Avondkerk. Nu velen gemeenteleden door de graafwerkzaamheden niet in gelegenheid waren, zondagochtends in de kerk te komen, is de avondkerk om 5 uur weer ingesteld. Eigenlijk hoort het zo te zijn, dat er iedere zondag tweemaal kerk is, ook in normale tijden. Dit is echter van één predikant wel veel gevraagd, maar nu onze gemeente een predikant en een hulpprediker heeft, is dit mogelijk.
Evacuatie: Het plan om onze kerkelijke gemeente bij een eventuele evacuatie van geheel Zevenaar elders gezamenlijk onder te brengen is, nu de evacuatie.
1938 Aantekening 1 aug. Te werkstelling in Duitsland. Intrekking steun.
24 okt. 1940 Onderwijzers moeten beloven de verordeningen naar eer en geweten na te komen en protest tegen benoemen en bevordering Joodse ambtenaren.
4 jan. 1941 Opgave van ondersteunden m.b.t. de inzameling
5 febr. 1941 Winterhulp Nederland.
18 maart 1941 uitdrukking kerk om voor haar recht uit te komen
9 mei 1941 Steentje muur van de kerk gesneuvelde gemeenteleden op de Grebbelinie.
26 mei 1941 Persvrijheid kerkelijke bladen.
6 okt. 1941 Houding diaconie ten opzichte van de Nederlandse Volksdienst.
17 nov. 1941 Openbare inzameling Winterhulp Nederland.
7 jan. 1942 Klacht opheffing bladen wegens papierschaarste.
10 jan. Voorstel samenvoeging kerkbladen
Febr. 1942 Winterkoude m.b.t zondagschool.
April 1942 Over de rechteloosheid, de onbarmhartigheid tegenover het Joodse volksdeel.
20 juni 1942 Nood der Joden en de nood van hen, die in het buitenland te werk gesteld worden.
24 juni 1942 Vordering luidklok.
21 aug. 1942 Gedoopte Joden.
2 Nov. 1942 gewetensbezwaren.
H 242
Evacuatiecommissie uit de Gemeente Scheveningen 1 jan. 1943
2 febr. 1943 Pastorale zorg evacués.
3 febr.1943 collecte buitenland te werkgestelde Nederlanders.
17 maart 1943 Begroetingsbijeenkomst geëvacueerde ouderlingen.
12 mei 1943 Bidden voor gezinnen, die een studerende zoon moeten missen.
15 mei 1943 Brief rijkscommissaris, de instandhouding van goederen en geestelijkheid.
18 mei 1943 Vrijstelling geestelijken.
19 mei 1943 Sterilisatie Joodse burgers.
10 aug. 1943 N.a.v. Nederlandse arbeidsdienst.
18 aug.1943 Brief Dominee over jongens in Duitsland
23 aug. 1943 Evacuatie van Nederlandse burgers t.b.v. Duitse gezinnen, uit getroffen steden.
26 okt. 1943 Herderlijke boodschap aan de gemeente.
20 jan. 1944 Bescherming van kerkbezoekers tijdens luchtalarm en luchtaanvallen.
1 febr. 1944 Luchtalarm bij kerkbezoek.
6 juni 1944 Brief luchtbeschermingsdienst Zevenaar
3 aug. 1944 onderbrenging invalide geëvacueerde in kasteel Zevenaar en Babberich.
11 aug. 1944 onderbrenging a-socialen op Kamphuizen.
6 sept.1944 Opschorting, de oorlog is de grenzen van het vaderland genaderd.
10 sept. 1944 Terugkeer arbeiders uit het buitenland en moeilijkheden van terugkerende.
19 sept. 1944 terugkerende met ziekten
6 juni 1945 terugkeer repatriërende
9 april 1941 De voorzitter deelt mede, dat de heren Silias en Koetsier bij hem zijn geweest met het plan om gelden te verzamelen voor het plaatsen van een steen in de muur van de kerk, waarop vermeld zullen worden de namen der gemeentelede, die tijdens de oorlog van 1940 in Nederland zijn gesneuveld. De Kerkeraad keurt dit plan goed, mits het een eenvoudig steentje blijft en dit wordt geplaatst in het portaal van de kerk.
14 juni 1941 Ter sprake komt nu het feit, dat de boerderij van Bernard Stender in de nacht van 8 op 9 juni door een bom uit een vliegtuig is afgebrand. De voorzitter en een der ouderlingen waren in de gelegenheid de financiële situatie van dit huisgezin nauwkeurig uiteen te zetten. Aan de hand daarvan wordt besloten voorlopig een afwachtende houding aan te nemen ten aanzien van de financiering van deze herbouw, doch wel een oog in het zeil te blijven houden, opdat dit gezin zo mogelijk nog voor de winter weer onder dak komt.
De administrateur wordt gemachtigd door de timmerman Rutten voor het najaar een afdoende verduistering van de gehele kerk aan te brengen, zodat de kerk in de komende winter op dit punt zonder zorg kan worden gebruikt.
18 sept. 1941 De circulaire van 16 aug. van het Departement van Opvoeding enz. betreffende het aanzien van Joodse kinderen komt thans ter sprake en de vergadering besluit eenstemmig zich te houden aan het standpunt, dat door het bestuur van Christelijk Volksonderwijs wordt geadviseerd, n.l. daarop niet te antwoorden.
15 okt.1942 Te beginnen met 19 oktober, of in ieder geval met 26 oktober zal de schoolweek van 4 dagen worden ingevoerd in verband met de beperkte brandstoffen voorraad . De schooltijden zullen zijn van 9-12 en van 1.30-4.30
Aan H.W. Damhaar zal door de diaconie een voorschot worden gegeven van fl.50,00 ten behoeve van zijn garantie bij het distributiekantoor voor hout.
18 dec. 1942 Besloten wordt aan de tewerkgestelden uit de Gemeente in Duitsland geregeld een exemplaar der zgn. groene preken van de drukkerij Hoenderlo zal worden toegezonden.
17 febr. 1943 De lijst der evacués wordt voorgelezen en het blijkt, dat deze overal verspreid wonen en het achter elkaar opzoeken van deze mensen een groot werk is.
Op de gedachte of ouderlingen daarbij deze keer eens mee kunnen helpen, bewaren deze het stilzwijgen.
26 aug. 1943 Synodale Circulaire over de noodevacuatie wordt voorgelezen en besloten wordt dat deze zaak voorlopig nog eens zal worden aangekeken.
8 febr. 1944 De heer Jeths stelt nog eens aan de orde, of er iets kan worden gedaan voor de gemeenteleden in Duitsland. Het blijkt dat dit moeilijk is. De adressen wisselen wekelijks. Toezenden van postpakketten met voedingsmiddelen heeft weinig zin, daar deze dikwijls leeggestolen worden. Drukwerken mogen alleen van de uitgever worden verzonden. De voorzitter deelt mede, dat het kerkkrantje aan de Nederlanders wordt toegezonden.
25 april 1944 Bij de rondvraag werd in het midden gebracht, dat er in de gemeente een jongen van Apeldoorn moet lopen, die wordt meegenomen naar de R.K. Kerk. Het blijkt, dat dit jongetje bij een geëvacueerde familie behoort en getracht zal worden, dit bij een gemeentelid onder te brengen.
Ter tafel komt nog een brief van het Rijksbureau van non-ferro metalen van 30 maart, waarin staat, dat één der kerkklokken naar Duitsland is gebracht en de andere in Nederland wordt bewaard, die na de oorlog zal worden teruggegeven. Er zal een schadevergoeding worden uitgekeerd van fl.129,75. Met 2 tegen en 7 stemmen besluit de Kerkeraad dit geld aan te nemen.
Instelling van een financiële commissie.
Zolang de oorlog of na de oorlog volgende buitengewone omstandigheden duren (vast te stellen door de Kerkeraad), is de voorzitter van de Kerkeraad bevoegd in spoedeisende gevallen (tot zijn beoordeling) alle beheersdaden te verrichten, die hij door de omstandigheden geboden acht. Zoveel mogelijk neemt hij zulke maatregelen tezamen met te minste één lid der financiële Commissie, terwijl hij zo spoedig mogelijk daarna F.C. daarvan in kennis stelt.
13 dec. 1944 Kerkvergadering in de fabriek van ouderling Sparrenburg. Aanwezig zijn alle leden, behalve broeder Hazenwinkel wegens evacuatie.
De kerstviering met de schoolkinderen zal dit jaar wel sober moeten zijn dan andere jaren. Met name zijn er geen boeken om uit te delen. Door de goede zorgen van enkele andere zusters in de gemeente zal echter de traktatie van de kinderen nog wel meevallen. De grondstoffen daarvoor zullen uit de gemeente worden samengebracht en een geldinzameling zal dit jaar niet nodig zijn.
Het Archief zal, bij evacuatie, worden meegegeven aan het archief der burgerlijke gemeente, waarvoor een speciale politiebewaking is aangewezen.
29 jan. 1945 Gimbornfabriek. Aanwezig zijn alle leden, behalve broeder Hazewinkel wegens evacuatie.
Aan de orde is het verslag der gemeente (op verzoek en ten dienste van het Classicaal Bestuur) over de gebeurtenissen tijdens het tijdvak van Zevenaar als frontstad. Over dit verslag ontspint zich een levendige gedachtewisseling, waaraan alle leden deelnemen. Met algemeen goedvinden wordt dit ten slotte vastgesteld.
Gemeenteverslag
Bijzondere Godsdienstoefeningen ter gelegenheid van de bevrijding van Zevenaar op vrijdagavond 6 april 1945 om half zeven in de Rooms Katholieke Kerk te Zevenaar en de Ned. Herv. Kerk. Drukkerij Wed B Spaan Zevenaar
Kerkenraadsvergadering op vrijdag 27 april 1945 ten huize van ouderling Sparrenburg. Aanwezig zijn alle leden behalve de broeders Hazewinkel en Duba wegens evacuatie.
Voorstel van broeder Gerritsen om op 10 mei vanwege de Kerkraad bloemen te leggen op het soldatengraf, wordt afgestemd met 6-1 stem.
Zolang er niet weer een Klassikale Kerkbode verschijnt, zal er een plaatselijke Kerkbode verschijnen, voor het eerst op 1 juli. Er zal geen abonnementsgeld worden gevraagd.
4 mei 1945 Het is een probleem, hoe de school schoon en in orde gemaakt moet worden, nadat deze de hele winter door Duitsers en O.T. arbeiders is gebruikt en misbruikt. De conciërge is of gaat weg naar het noorden om zijn familie op te halen. Het burgerlijke gemeentebestuur is niet actief. De zaak schiet niet op. Br. v.d. Eijk, Timmerman en Rutten achten het een minder werk Ons Huis in orde te maken dan de school. Dan zou in Ons Huis school kunnen worden gehouden. Op 22 mei 1945 is de school weer in gebruik genomen
20 juli 1945 De Vries brengt ter sprake de houding van meerdere jongen in de gemeente, o.a. het niet te catechisatie gaan, het nemen van dansles enz. en vraagt wat de houding van de Kerkraad in deze moet zijn. De heer Bartels zegt, dat men deze dingen moet beschouwen als uitingen van de algemene verwildering, welke niet alleen in Zevenaar, maar in ons gehele land openbaar worden.
De heer v.d. Eijk zegt, dat hij geschreven heeft aan de Brandstoffencommissie in Doetinchem, maar dat het antwoord niet moedgevend was, omdat ze niets konden beloven.
De heer Sparrenburg deelt tenslotte mede, dat de goederen die door interkerkelijk overleg opgehaald zijn, nu voor uitdeling gereed liggen.
24 oktober 1945 De heer Sparrenburg doet mededeling over de ingezamelde goederen, die een goede bestemming gevonden hebben. Enige kleine artikelen, die overgebleven zijn, zullen aan de HARK doorgegeven worden.
6 mei 1945 De Vries spreekt over de geestelijke verzorging van de grenswacht. Het blijkt, dat spoedig grote veranderingen bij dit corps te wachten is, waarom besloten wordt nog even te wachten met regelingen te treffen.
17 mei 1946 Van Ds. Kroneman is een circulaire ontvangen over een zending goederen welke door de Protestantse Kerken van Amerika ten behoeve noodlijdenden hier te lande is ge4zonden. Het is de bedoeling dat deze goederen aan alle gezinnen welke daarvoor in aanmerking komen zullen worden verstrekt en dat een comité wordt gevormd dat zich met de uitgifte wil belasten.
Oorlogsdagboek Jan Stoffels Arnhemseweg B 290 Zevenaar.
10 juni 1944 Bij IJmuiden werd tussen 2 en 3 uur een zwaar zeegevecht geleverd. Na harde gevechten gingen 3 Duitse vaartuigen verloren. Tegen 1 Engels vliegtuig.
11 juni 1944 In de nacht van Zaterdag op Zondag werd bij den Helder tussen 11 en 1 uur een 2de zeeslag geleverd. Eén Engels en twee Duitse vaartuigen gingen verloren.
Mussert rede te Amsterdam.
Aan het einde van zijn rede, zeide hij: Er zijn ongetwijfeld velen, die zich zullen afvragen: “Waar zult gij, leider, u bevinden als ook de invasie hier ten lande komt? Staat Uw auto al klaar? Gaat gij naar eenzame streken?”Deze vragen kan ik alle beantwoorden. Ik blijf in Utrecht, met mijn mooiste uniform aan, zodat allen kunnen zien, dat ik voor mijn partij uitkom. Ik ben geen verrader.
21 juni 1944 De vermoorde districtscommandant van de N.S.B. te Assen, T. Buursma leider van de “Landwacht” is begraven.
1944 Bekendmaking
Der Höhere SS und Polizei-führer bij den Rijkscommissaris voor de bezette Nederlandse gebieden maakt bekend:
Op 6 juli, tegen 22 uur hebben twee tot nu toe onbekende personen in het Kronenburgerpark te Nijmegen een lid van de Duitse weermacht neergeschoten en twee Duitse meisjes (“Blitzkrieg – Mädel”) in uniform afgeranseld. Er wordt fl. 100.000,00 uitgeloofd voor diegenen, die aanwijzingen kan indienen die tot arrestaties van de daders leiden. Verachtelijk is het gedrag van de omstanders, dat in plaats van te helpen, luidkeels hebben gelachen bij de plaats, waar de twee meisjes werden geslagen.
Alle vermaakscentra (café ’s etc.) zullen voor de tijd van twee jaar gesloten worden op straffe des doods, zolang de daders niet opgespoord zijn.
Get. Rauter SS Obergruppenführer und General der Polizei .
Tevens fietsenvordering en verplicht binnenshuis zijn na 20 uur (8 uur ’s avonds).
1944 Duitsland: Ter beperking van het reizigersverkeer in Duitsland, wordt maandag 17 juli, vanaf 24 uur, de maatregel gevoerd, dat men (tot nader order) een vergunning moet aanvragen voor het ondernemen van een reis.
24 juli Nederland 1944.
Alle Nederlandse onderdanen moeten ’s vanaf 22 uur binnen zijn. Doen ze dit niet, dan gaan de moffen tot beschieting over.
2 augustus 1944
Das Deutsche Obergericht in het “Bezette” Nederlandse gebied heeft als “Sondergericht” de navolgende Nederlanders ter dood veroordeeld: Jan Postma, Albert Huisman, kolenhandelaar te Zaandam, Josephus Swolss, laborant te Zaandam en Willem van den Burgh, politieagent te Amsterdam. Het vonnis is door de kogel voltrokken.
Rotmoffen, eenmaal komt onze tijd en hoed je dan voor de wraak der nagelatenen.
6 augustus 1944 Het Polizeistandgericht ‘s- Hertogenbosch heeft op 5 augustus de navolgende Nederlanders ter dood veroordeeld: de installateur W. Santema, de winkelbediende Jan van der Laar, de hulpmachinist Germanus Mooij, de belastingambtenaar P. van Gils, de vlashandelaar Friedrich Vogel, de student Rudolf van Baarle, de bestuursambtenaar J.Spits, de laborant Theodoor Mooij, de ingenieurs J William en H. Penning, de boekhandelaar D.Werkman. de winkelbediende D.Engelen, de handelsbediende P. Pleurke, de kantoorbediende Jan Hagedoorn, de drukker E. Overeen, de conservator S.Bastiaanse, de leraar H. Uittien, de kantoorbediende J. van Mortel, de patroontekenaar A.Gort, (15 jaar tuchthuisstraf), de schilder C. de Graaff, de advocaat L. C. Dijkman, Hendrik P. de Die, de student Loden van duren, de kantoorbediende J. R.de Mildt, de onderwijzer J. Nauta en de magazijnbediende A.Viëtor.
15 augustus 1944 Zevenaar.
In Nederland werden te Zevenaar 14 benzinetanks door jagers kapot geschoten. Verscheidene vliegveldenwaren vandaag het doel van de Amerikaanse en Britse piloten.
18 augustus 1944 Tabaksrantsoen verlaagt.
Het is noodzakelijk gebleken met ingang van 20 augustus a.s. het tabaksrantsoen te verlagen. In den vervolg krijgt men de beschikking over twee derde gedeelte van de hoeveelheid tabak, sigaren, cigarillo’s of sigaretten, welke men tot dusdanig ontving.
De bonaanwijzing voor tabak en tabaksproducten zal daarom voortaan als volgt geschieden: gedurende een tijdvak van zes weken zullen telkenmale voor de eerste veertien dagen twee bonnen worden aangewezen, voor de tweede veertien dagen een bon en voor de laatste veertien dagen wederom een bon.
20 augustus 1944 Door de moffen zijn ter dood veroordeeld: Gerrit van de Boogert, kandidaat notaris, Antonius Fr. Slot, smid, Marinus Leliveldt, timmerman, Gustav Karel Fikkert, Eduard Horix, Friedrich Fr. Willemsen, allen kantoorbedienden, Frans Jacob L. Tempel, Musicus.
25 augustus 1944 Zevenaar
4 Amerikaanse jagers deden een aanval op benzinetanks, die op het spoorwegbaanvak te Zevenaar stonden. Al bij de eerste aanval vloog de hele boel in brand en ontwikkelde zich een hevige rook. Geen één dode is te betreuren, al deden de Amerikanen 14 aanvallen in scheervlucht. 5 tanks, 3 locomotieven en enige goederenwagons, volgepropt met fietsbanden, bestemd voor het “Grote Vaderland” werden een prooi der vlammen. (Hulde jongens netjes gedaan.)
31 augustus 1944 Door bemiddeling van het Rode Kruis wordt nogmaals een extra rantsoen Hongaarse bloem beschikbaar gesteld, voor kinderen van 4 t/m 18 jaar.
4 september 1944. Door de moffen zijn ter dood veroordeeld Jacobus J. v.d. Boogert, geb. 21-1-06, Johan Gelderman, geb. 18-11-18; Tijmen Hoekstra, geb. 3-1-1898; Johannes Hendr. Cieraad, geb. 20-06-03, Hendrik Limbeek.
12 september 1944 Zwitserland beëindigt verduistering.
3 september 1944 Hevige luchtaanval op Delen Bij Arnhem. Tot nu toe de hevigste luchtaanval op dit vliegveld. Ongeveer 100 tijdbommen ontploften in de loop van de dag en daaropvolgende nacht.
In geheel Nederland ’s avonds om 9.30 uur binnen zijn.
4 september 1944 Uitzonderingstoestand.
Van 20 tot 4 uur mag men zich niet in de openlucht bevinden. Samenscholing van meer dan 5 personen, welke een demonstratief karakter dragen, zullen door leden van de Wehrmacht, SS und Polizei beschoten worden.
6 september 1944 Dolle Dinsdag Zevenaar.
De toestand is abnormaal in ons dierbaar landje. De Duitse troepen en hun handlangers, de NSB-ers. Vluchten in grote wanorde. Wat zij aan rollend Materiaal kunnen organiseren”zoals grasmaaiers, autopeds, rolschaatsen, poppenwagens, enz., wordt zondermeer ingepalmd. Zo trekken de mannen van het Derde Rijk in eindeloze optochten naar de “Heimat”. De Engelsen en Amerikanen jachtvliegers vinden hier hun rijke buit en schoten op de Babberichseweg (bij Zevenaar) 16 auto’s in brand. Onderwijl groot luchtalarm. In Duiven werd een tanktrein van 7 tankers (inhoud van ieder wagen 10000 liter benzine) in brand geschoten. Het station werd eveneens een prooi der vlammen. Nogmaals luchtalarm. Bij Arnhem werd een colonne van 10 auto’s van de aardbodem weggevaagd en 3 Duitse jagers de lucht uit geknetterd. Mogen de Geallieerde vliegers nog veel succes boeken. 20 uur 10 manschappen van de NSKK komen bij ons een kijkje nemen. Ze pikken onze auto, een Chevrolet 1936 metten mee. Om 23 uur kregen ze hem aan het lopen (stommelingen).
6 september 1944 De Duitse vluchtelingenstroom houdt niet op. 3 maal luchtalarm 4 treinen worden beschoten.
2 maart 1945.
Een auto op de Arnhemseweg beschoten. Ongelukkig stonden we met 6 man ernaast. Jan van Uum een 20 mm patroon in zijn arm, Fr. Fontein een in zijn broodtrommel en ik een in mijn fiets. Griezelige onderneming.
3 maart 1945
Bommen op de spoorbaan en op de woning van Pijnappel. Vader en zoon Pijnappel op slag dood. Eveneens 19 stuks groot en klein vee. Veel moffen op eg naar Duitsland.
8 maart 1945
Veel vliegtuigen 3 jagers bombardeerden de spoorlijn en een schoot op het station.
13 maart 1945
Alle niet tewerkgestelde mannen moeten zich melden. Grote activiteit in de lucht.
19 maart 1945
58 tweemotorige bommenwerpers hebben Doetinchem en Terborg gebombardeerd. In Duiven werd een Britse jager neergeschoten. Bij de boerderij van Scheers werden 2 paarden en wagens beschoten. De OT Arbeiders e.a. moeten het Juvenaat ontruimen. De SS trekt uit Zevenaar weg.
21 maart 1945
Op de Doesburgseweg kreeg een Duitse auto een salvo van een vliegtuig mitrailleur en vloog in brand.
22 maart 1945
Door de Duitse afweer werd een bommenwerper getroffen, die in de lucht uit elkaar vloog. 3 Piloten trachtten zich d.m.v. een parachute te redden, wat aan één piloot niet gelukte helaas. Een brandend stuk viel op zijn reddingslinnen en als een blok stortte hij naar beneden.
Gemeente Archief
Woensdag 28 juni 1939.De voorzitter zegt, dat een voorlopig onderzoek heeft uitgewezen, dat te Babberich in het kwartier geen geschikte plaats voor woonwagens aanwezig is. Het terrein bij de paal is te klein en bovendien wordt dit terrein door de militairen gebezigd voor het aanbrengen van versperringen
Dinsdag 5 september 1939. Na enige besprekingen, waarbij geen nieuwe gezichtspunten naar voren worden gebracht, stelt de heer Kolmschate voor, als woonwagenkamp aan te wijzen het terrein van de dorpspolder, achter de voormalige rijksveldwachterwoning te Babberich. Dit voorstel wordt zonder stemming aangenomen.
Gaat echter niet door, zulks in verband met het lang niet denkbeeldig gevaar voor grensfraude door de bewoners van het kamp, die wanneer het kamp wordt verplaatst in de nabijheid van de rijksgrens, daartoe gemakkelijk in gelegenheid zouden zijn. Dus naar de Zweekhorst.
Woensdag 17 januari 1940
Wat lang gedreigd had werd in september sombere werkelijkheid. De oorlog breek uit en het kon niet anders, of de gevolgen daarvan deden zich maar al te zeer gevoelen. Met een slag veranderde het leven in al zijn aspecten; geen vorm van activiteit die er niet de weerslag van ondervond. Het normale leven van handel en bedrijvigheid werd lam geslagen. De mobilisatie ontwrichtte de samenleving; de oproeping onder de wapenen had voor velen ernstige gevolgen. Waar dat nog kon werden de werkzaamheden voortgezet, om zoveel mogelijk ernstige stagnatie te voorkomen.
Een aanvang werd gemaakt met de distributie van levensmiddelen, zonder veel kosten, zonder aanstelling van veel ambtenaren, ondanks Zevenaar hoofd van de kringgemeente werd. Het stemt zelfs tot verheugenis, dat deze voorbereidingen thans zijn voltooid, zonder dat tot een distributie van betekende omvang behoefde worden overgegaan. Evenzo het nemen van maatregelen tot bescherming der bevolking tegen luchtaanvallen en het werven van donors voor de bloedtransfusie. Ook bij deze van regeringswege voorgeschreven organisatie treedt de gemeente Zevenaar als hoofd- kringgemeente op.
Naast dit alles eist ’s lands veiligheid bijzondere en persoonlijke offers en past het een saluut te brengen aan hen, die met bereidvaardigheid te land en op de zeeën hun vaderlandse plicht vervullen.
De eerste 8 maanden van 1939 onderscheidden zich in welvaartsopzicht niet belangrijk van het overeenkomstige tijdperk van 1938. In aanvang van september was echter aanstonds deining voelbaar, die de stormen elders opwekten. Een z0o machtig gebeuren als zich nu voltrekt, kan geen gebied, dat deel heeft aan het wereldverkeer, onbeïnvloed laten. Vandaar moesten allerlei nodig geworden bijzondere maatregelen maarregelen worden ingevoerd. De medewerking van de bevolking is verheugend groot. Haar houding is rustig en beheerst. Hamstring en prijsopdrijving bleven binnen de perken. Zo kan de brede massa haar normaal bestaan verder blijven voeren, de nijverheid voortgaan met produceren, de invoer van het nodige gehandhaafd worden.
Woensdag 13 maart 1940 Verordening.
Een afdruk van een algemene bekendmaking nr. 17 van de Opperbevelhebber van Land- en Zeemacht bevattende een verordening tot vaststelling van regelen nopens de hulp, die de bevolking zal hebben te verlenen bij de uitvoering van militaire werkzaamheden. De heer Meijer zegt, dat bij vergelijking van deze verordening met vroeger toegezonden concept blijkt, dat verschillende verbeteringen zijn aangebracht. Vooral doet het spreker genoegen, dat thans ook de geestelijken van persoonlijke diensten zijn vrijgesteld. De verordening wordt daarmee voor kennisgeving aangenomen.
De heer Van Nispen vraagt de teruggaaf van de karren te regelen, voor zover die voor de versperring bij de Didamse poort niet meer nodig blijken te zijn.
De voorzitter zegt, dat dit reeds, zonder zijn voorkennis, gedeeltelijk is geschied. Een vordering van ongeveer fl. 1000,= voor huur, reparatie, enz. van de karren is dezer dagen verzonden.
Woensdag 3 juli 1940
Na de opening der vergadering houdt de voorzitter de volgende rede: Dankbaar en weemoedig gaan vandaag onze gedachte uit, in de eerste plaats naar hen, die hun jonge leven , op zo eervolle wijze, lieten voor het vaderland. Met niet minder deernis herdenken wij de burgers in ons vaderland, wier leven plotseling werd afgesneden. In vele families, ook in Zevenaar, is rouw gekomen. Moge God daar troost schenken, want zonder die troost is geen enkele wonde te helen. Ten aanzien van de grote staatkundige vraagstukken van de dag met betrekking tot ons volk, past ons, gemeenteraad van Zevenaar, een eerbiedig zwijgen en onze dank beperkt tot het treffen van die voorzieningen, die door de ontwikkeling der omstandigheden geboden worden. Dankbaar wil ik op deze plaatsgetuigen van de grote energie en opofferende werkzaamheid van al diegenen, die van het eerste uur der stormachtige gebeurtenissen af, geroepen waren of zich uit de volheid van hun burgerzin geroepen gevoelden aan te pakken en te arbeiden. Het siert een gemeente wanneer haar ambtenaren en haar arbeiders niet alleen, maar ook haar verdere ingezetenen weten te handelen als de nood aan de man komt. Ik moge Zevenaar met de houding van zo talloos velen van harte gelukwensen.
Zonder tekort te doen aan al de anderen, moet ik in het bijzonder wel noemen: de dienst der luchtbescherming en haar vrijwilligers; de twee gemeenteveldwachters en ambtenaren der directe belastingen; de geneeskundige dienst met zijn grote schare van vrijwilligers, EHBO-ers, die de zorg voor de krijgsgevangenen op zich hadden genomen. Hier past een woord van dankbare gelukwensen aan Zevenaar, die over zulke mannen en vrouwen beschikt.
In de ochtend van 10 mei j. l . kwam het eerst contact tot stand tussen de Duitse bezettingsautoriteiten en mij. Bij de behartiging van uw aller belang, grote en kleine, ondervond ik steeds de wil tot behulpzaam begrip en gaf men zich tegenover mij steeds grote moeite alle moeilijkheden uit de weg te ruimen.
Bestaande plannen, die tot nu toe op moeilijkheden stuitten en waarvoor zich thans perspectieven hebben geopend, zijn met kracht ter hand genomen. Alles zal in het werk worden gesteld om Zevenaar zo snel mogelijk de polsslag van het normale leven te doen hervoelen. Moge God daarbij zijn onmisbare bijstand verlenen en ons op deze wijze in staat stellen onze plicht te doen, gezamenlijk in deze zo buitengewoon gewichtige tijdsomstandigheden tot belang van het Vaderland en dat der gemeente te dienen, door een vastberaden plichtsbetrachting, die zich moet kenmerken door stipte en getrouwe nakoming van hetgeen in de verordeningen van de Duitse autoriteiten en in onze wet en verordeningen is voorgeschreven of vastgelegd.
Hulpverlening.
Een voorstel van de leden Meijer, Hagdorn en Gerritsen, in zake het verlenen van financiële hulp aan oorlogsslachtoffers. Dit voorstel luidde als volgt: De gemeenteraad van Zevenaar besluit tot kredietverlening van door de oorlog getroffen bevolking, niet financieel krachtig genoeg zijnde om zich zelf te helpen. Deze hulp zal zich uitstrekken, het zij weder op gang brengen van die kleine bedrijven, welke door de oorlogsomstandigheden hun bedrijfsvoorraad hebben verloren. De heer Meijer licht het voorstel als volgt toe: Bij een ramp, welke geheel de gemeenschap treft, moet door alle leden gezamenlijk getracht worden deze tot de kleinst mogelijke proporties terug te brengen; moet samengewerkt worden om degenen, die wel het ergst getroffen werden, naar hun vermogen te steunen.
De gemeenteraad, als vertegenwoordigende, de bevolking van de gemeente Zevenaar, heeft derhalve ook als zodanig de zedelijke verplichting, te ijveren voor de belangen van de bewoners der betrokken gemeente, die in zo’n jammerlijke toestand geraakt zijn. Hij heeft uit te zien naar middelen om de gezinnen, wier bestaansmogelijkheden tengevolge dier ramp, zonder hulp van de gemeenschap uitgesloten zouden zijn, van een wisse ondergang te redden. Daarom, waar wij hier staan voor sommige gevallen welke rechtstreeks het gevolg van een onweerstaanbare ramp zijn, dienen we maatregelen te nemen tot redding, en wel zo spoedig mogelijk. Wie nu moeten geholpen worden? In het kort gezegd: degenen, die niet kapitaalkrachtig genoeg zijn om zich zelf te helpen.
In de allereerste plaats zal deze hulp moeten strekken tot wederopbouw van hetgeen tijdens de oorlogstoestand verwoest werd. En dan moet de helpende hand geboden worden om de kleine bedrijven, welke door de oorlogsomstandigheden haar bedrijfsvoorraden hebben verloren, weder op gang te brengen.
Wanneer aan dit voornemen gevolg mocht worden gegeven, ware te bepalen, wegens de rampschade voor weder opbouw de helft van het nodige geschatte bedrag uit te keren, en voor steun aan kleine bedrijven ongeveer een zelfde gedeelte van de daartoe benodigde som, terwijl aan B. en W. diende overgelaten te worden de samenstelling van de schattingscommissie (s) en verdere maatregelen.
Waar nu gebleken is, men denkt hier aan de gemeente Ede, dat noch van de zijde der Regering, noch bij Gedeputeerde Staten van Gelderland, tegen uitgaven voor deze hulpverlening bezwaar bestaat, mag vertrouwd worden, dat door de aanneming van dit voorstel, het zij dan min of meer gewijzigd, veel leed vergoed, veel troost verstrekt kan worden.
Voorstellers achten het nog niet geheel uitgesloten, dat rampen van soortgelijke aard onze gemeente zouden treffen. Maar ook dan ware door de aanneming van dit voorstel de te volgen weg aangewezen.
Na deze rede van de heer Meijer volgt een bespreking waaruit blijkt, dat de hulpverlening aan oorlogsslachtoffers van regeringswege ter hand wordt genomen.
De voorstellers kunnen zich er mede verenigen, dat omtrent dit punt een afwachtende houding wordt aangenomen.
De Hermsen vraagt inlichtingen omtrent het werken in Duitsland en de handhaving van het plakverbod.
Woensdag 16 oktober 1940
Luchtbescherming: Een schrijven d.d. september 1940 van J.G. Arns en 10 anderen, houdende verzoek, een vergoeding toe te kennen voor bewezen diensten bij de luchtbeschermingsdienst, en wel met terugwerkende kracht tot het tijdstip, waarop deze dienst in werking is getreden.
Door B en W wordt voorgesteld, hierop afwijzend te beschikken. Na uitvoerige bespreking wordt dit voorstel in stemming gebracht en met 8 stemmen voor en 5 tegen aangenomen.
Notulen B en W
Woensdag 2 augustus 1939 Gasmaskers.
Uit een schrijven d.d. 1 augustus 1939, van de inspecteur voor de bescherming bevolking tegen luchtaanvallen blijkt, dat de gemeente een bedrag van fl. 61,80 zou moeten betalen voor gasmaskers. Aangezien de gemeente deze voorwerpen niet heeft besteld wordt beslotende afdoening van die brief voorlopig uit te stellen.
Inkwartieringslijst
De lijst van inwoners, die krachtens de Inkwartieringswet voor het verlenen van inkwartiering en onderhoud van het krijgsvolk in aanmerking komen, wordt herzien en opnieuw vastgesteld.
Woensdag 23 augustus 1939 Woning Lt. Van der Steen.
Aan P.A. van Bethraij te Babberich, D 71, wordt vrijstelling verleend van het bepaalde in artikel 99 1ste lid, der bouwverordening voor het verhuren (tijdelijk) van een gedeelte van zijn woning aan W. F. van der Steen, 1ste luitenant 22 GB te Babberich.
Deze vrijstelling geldt voorlopig voor een termijn van 6 maanden.
Woensdag 30 augustus 1939 Distributie
Met de voorbereidende werkzaamheden betreffende de distributie van levensmiddelen en andere artikelen wordt belast G.W.B. Polman, ambtenaar ten kantore van de agent der arbeidsbemiddeling. Tevens wordt besloten aan te nemen als leerling- schrijver om behulpzaam te zijn bij het verrichten der werkzaamheden, voortvloeiende uit de toepassing der Distributiewet 1939en eventuele crisismaatregelingen, met ingang van 31 augustus 1939 Albert Hendriks, geboren 27 aug.1917, wonende alhier B 262 tegen een beloning van fl. 40,00 per maand.
Winkelsluiting
Naar aanleiding van de circulaire van de Minister van Economische Zaken, van 25 augustus 1939, wordt beslist, dat voor een ontheffing van bepalingen der Winkelsluitingswet ten behoeve van militairen in deze gemeente geen noodzakelijkheid bestaat.
Dinsdag 5 september 1939 Chauffeur
De autoverhuurder B. F. A. Aleven, die de kinderen uit Zevenaar voor de gemeente naar de bijzondere school voor buitengewoon l.o. te Didam rijdt, is wegens mobilisatie in militaire dienst moeten komen. In verband daarmede wordt goedgevonden dat Aleven wordt vervangen door Th. Hendriks te Babberich.
Woensdag 13 september 1939 Serum
Gelezen wordt een circulaire van de Commissaris der Koningin in deze provincie, d.d. 11 september 1939, betreffende voorziening met antitetanusserum in oorlogstijd. Besloten wordt de inhoud van de4ze circulaire mede te delen aan de arts W. van Meeuwen, leider van de geneeskundige dienst van de luchtbescherming.
Driekleur
Naar aanleiding van een telegram van de Minister van Binnenlandse Zaken wordt besloten de Nederlandse driekleur te doen aanbrengen te Zevenaar op de overkapping van de korenmarkt en te Babberich op het platte dak van de R.K. meisjesschool.
Schuilplaatsen
Aan de gemeentearchitect wordt opgedragen zich in verbinding te stellen met de Nederlandse Heidemaatschappij, voor het maken van een plan, met begroting van kosten, tot het aanleggen van schuilloopgraven in werkverschaffing.
Donderdag 2 november 1939 Schuilloopgraven
Gelezen wordt een schrijven van de gemeentearchitect d.d. 30 oktober 1939, waarin nadere mededelingen worden gedaan nopens het aanleggen van schuilloopgraven in werkverschaffing.
Als geschikte punten voor deze loopgraven worden genoemd terreinen aan de Arnhemseweg en aan de Nieuwe Doelenstraat.
Woensdag 8 november 1939 Distributie
Vastgesteld wordt een voorstel aan de Raad tot vaststelling van het loon van het personeel van de distributiedienst en tot het huren van lokalen voor die dienst.
Woensdag 6 december 1939 Barakken
Ingekomen is een verzoek van kapitein C. F. H. Seijffardt, commandant van de 2de compagnie 22ste grensbataljon, om als nog een vergunning krachtens artikel 6 der Woningwet te willen verlenen voor de als wachtlokaal gebouwde barak tegenover Café Claes te Babberich, alsmede voor het waslokaal naast de schutterstent St. Jan aldaar.
In overeenstemming met het advies van de gemeentearchitect wordt besloten hierop te berichten, dat de plaatsing van het wachtlokaal op de berm van de weg in strijd is met de bouwverordening, zodat een vergunning krachtens artikel 6 der Woningwet hiervoor niet verleend kan worden.
Verder zal de vraag in overweging worden geven of dergelijke gebouwtjes voor militaire doeleinden, van min of meer tijdelijke aard, opgericht in de tegenwoordige buitengewone omstandigheden, niet buiten de Woningwet en het Keetenbesluit vallen.
Woensdag 1 mei 1940 Kermis Babberich
Tegen het houden van de kermis te Babberich op het gewone terrein bij Hoogveld wordt door de militairenautoriteiten bezwaar gemaakt, wegens de aanwezigheid aldaar van militaire werken. Naar aanleiding daarvan wordt besloten, de kermis te Babberich dit jaar te verplaatsen naar het terrein bij Gepkes aan de Waai, en de pachters van standplaatsen hiermede in kennis te stellen.
Woensdag 22 mei 1940, Keultjes
De petroleumventer T^. Keultjes, die tengevolge van de oorlogstoestand zijn inkomsten heeft verloren, zal bij de werkverschaffing kunnen worden geplaatst.
Gans
Aan L Gans, A 72 wordt steun krachtens de Armenwet verleend, waarvoor hij aan de gemeente moet komen werken.
Collecte veldkapelletjes.
Een verzoek van R. van de Ven te Didam, namens de jonge boerenbond, om een collecte te mogen houden voor de oprichting van veldkapelletjes, wordt voorlopig afgewezen met het oog op de ongunstige tijdsomstandigheden.
Woensdag 29 mei 1940 Derksen
Aan de Weduwe B. J. Derksen D 106 wier man in de gemeente Valburg door de ontploffing van een landmijn is verongelukt, wordt voorlopig voor de tijd van 4 weken steun krachtens de Armenwet verleend, gedurende welke tijd zij moet trachten een middel te vinden om middel te vinden om zelf in haar levensonderhoud te voorzien.
Woensdag 5 juni 1940 A W Dulk.
Aan de gedemobiliseerde A W Dulk, die tijdelijk te Babberich bij de familie van zijn vrouw verblijf houdt, zal reisgeld naar Souburg worden verstrekt.
Collecte
De organisatie van de collecte voor de nationale hulpverlening zal op verzoek van de burgemeester door de heer van Aalst ter hand worden genomen.
Hulp
Door de leden Meijer, Hagdorn en Gerritsen is een voorstel aan de Raad gezonden tot kredietverlening aan de door de oorlog getroffen bevolking voor zover deze niet financieel krachtig genoeg is om zich zelf te helpen.
Opgemerkt wordt, dat de herstelling van de oorlogsschade reeds landelijk en gewestelijk ter hand is genomen, zodat het voor de gemeente gewenst lijkt, zich van bemoeiing in deze ie onthouden, voor zover deze althans niet passen in het kader van de plannen, welke algemeen landelijk zijn opgezet.
Herstel
Naar aanleiding van een schrijven van de gemeentearchitect d.d. 4 juni 1940 wordt besloten, een drietal eigenaren van woningen in deze gemeente aan te schrijven, dat zij de door oorlogshandelingen beschadigde woningen zo spoedig mogelijk glas- en waterdicht moeten maken, ten einde meerdere schade door lekkage enz. te voorkomen.
Woensdag 12 juni 1940 Collecte
De voorzitter brengt ter tafel een lijstje van reclameplannen, uit te voeren ten behoeve van welslagen der collecte voor de nationale hulpverlening. Deze plannen werden goedgekeurd, en voor zoveel nodig wordt toestemming tot uitvoering verleend, met uitzondering van het opwekkingswoord voor de microfoon der radiocentrale door Dominee Bartels. Dit laatste wordt met het oog op de omstandigheden niet gewenst geacht.
Kermis
Naar aanleiding van een verzoek van G. Brantenaar te Apeldoorn, om teruggaaf van betaalde pachtsommen van inrichtingen van vermakelijkheid op de kermissen, wordt besloten te wachten tot de tijd, waarop de kermis gehouden zou worden voorbij is en daarna onmiddellijk over te gaan tot het nemen van maatregelen om de pachtsommen van hen, die reeds betaald hebben te restitueren.
Woensdag 19 juni 1940
Een plan van de Nederlandse Heidemaatschappij, d.d. 14 juni 1940 tot opruiming van diverse versperringen in deze gemeente, wordt als werkverschaffingsobject aanvaard en zal ter verkrijging van rijkssubsidie, aan de rijksdienst voor de werkverruiming, inspectie Gelderland worden gezonden.
Woensdag 17 juli 1940 Loon
In mei j. l. hebben een aantal arbeiders uit deze gemeente arbeid verricht voor de Duitse weermacht, waarvoor nog geen betaling heeft plaats gehad. De gemeente heeft over de dagen waarop gewerkt is, het gewone steunbedrag uitbetaald, doch nu wordt gevraagd het volle loon uit de gemeentekas te willen voorschieten. Besloten wordt aan dit verzoek te voldoen.
Woensdag 31 juli 1940 Werklozen
Op voorstel van de agent der arbeidsbemiddeling wordt bepaald dat aan werklozen, die in Duitsland worden te werk gesteld, van gemeentewege zal worden verstrekt het reisgeld voor de reis op Nederlands gebied, benevens per persoon fl. 2,00 zakgeld. Een en ander is volgens een uniforme regeling,welke door de arbeidsbeurs te Arnhem wordt aanbevolen.
Woensdag 31 augustus 1940 Capitulant
Naar aanleiding van het schrijven van de directeur van het centraal capitulantenbureau, wordt besloten te berichten, dat voor de benoeming van een straatreiniger de voorkeur wordt gegeven aan de capitulant W. P. Manshanden te Medemblik.
Dinsdag 13 augustus 1940. Keet
De geliquideerde afdeling van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm te Zevenaar verzoekt de op de gemeentegrond (de gedempte gracht) geplaatste keet aan de gemeente in eigendom te mogen overdragen. Op grond hiervan, en in aanmerking nemende de plaatsing op de gemeentegrond, wordt besloten aan te nemen, dat het gebouwtje voortaan als eigendom van de gemeente moet worden beschouwd. Het Gemeentebestuur zal zich dienovereenkomstig gedragen.
Woensdag 21 augustus 1940 Overgoor
Aan Th. H. Overgoor, A 76, alhier, die werk heeft gevonden in Duitsland, maar eerst over enige weken loon zal ontvangen, wordt op zijn verzoek een voorschot verleend van fl.15,00 ter voorziening in de noodzakelijkste levensbehoeften van zijn gezin.
Luchtbescherming
Het Hoofd van de luchtbeschermingsdienst adviseert geen personeel van de opbouwdienst aan te nemen, maar hij stelt voor aan de vrijwilligers van de luchtbeschermingsdienst een vergoeding toe te kennen van 60 cent per vier uur.
Genoemd Hoofd zal worden gevraagd een opgave te verstrekken van de kosten deze vergoeding.
Donderdag 29 augustus 1940 Luchtbescherming
Op een verzoek van W. A. Hendriks, hoofd van de luchtbeschermingsdienst, om aan het dienstdoende personeel van die dienst een vergoeding toe te kennen van 60 cent per uur, wordt afwijzend beschikt.
Woensdag 4 september 1940 Luchtbescherming
De voorzitter deelt mede dat ten behoeve van de luchtbeschermingsdienst wachtlokalen zijn gehuurd bij Th. Van Aalst te Oud Zevenaar en E. Benen te Zevenaar à fl. 10,00 per maand ieder, exclusief verlichting en verwarming.
Aan de gemeentearchitect zal worden opgedragen de veranda bij van Aalst in overleg met de eigenaar voor het beoogde doel in orde te laten maken, waarbij voor het timmerwerk gebruik kan worden gemaakt van de beschikbare krachten van de opbouwdienst.
Woensdag 2 oktober 1940 Betaling
Op een aan de Raad gericht verzoek van enige dienstplichtigen bij de luchtbeschermingsdienst om betaling van door hen verleende diensten, wordt besloten te adviseren, afwijzend op het verzoek te beschikken.
Woensdag 9 oktober 1940 Luchtbescherming
Door ontslagen militairen bij de opbouwdienst wordt gevraagd om te worden geplaatst bij de gemeentelijke luchtbeschermingsdienst. Aangezien dit waarschijnlijk met kosten voor de gemeente gaat, wordt besloten op het verzoek niet in te gaan.
Woensdag 23 oktober 1940 Vergoeding
Aan W. A. Hendriks, hoofd van de luchtbeschermingsdienst, wordt een vergoeding van fl.10,00 per maand toegekend, benevens vergoeding van de kosten van verlichting en verwarming voor het gebruik van een vertrek in zijn woning ten behoeve van genoemde dienst.
R verrichtingen.
Enige vorderingen wegens R- verrichtingen voor de Duitse Weermacht worden behandeld en van advies voorzien. De overige vorderingen zullen in de volgende vergadering worden afgedaan.
Woensdag 30 oktober 1940 Rijwielvergoeding.
Op een verzoek van J. B. van Uem en anderen, leden van de luchtbeschermingsdienst, afdeling politie, om een vergoeding voor het gebruik van een eigen rijwiel, wordt gunstig beslist.
Afscheiding
Medegedeeld wordt dat een afscheiding is gemaakt in het wachtlokaal voor de brandweer ten dienste van de luchtbeschermingsdienst, bij E. Benen, met het oog op de invallende koude moest dit werk met spoed worden uitgevoerd.
R- verrichtingen.
De behandeling van de ingekomen verzoeken om vergoeding voor R- verrichtingen ten behoeve van de Duitse Weermacht, wordt voortgezet en ten einde gebracht.
Woensdag 6 november 1940 R- verrichting.
Op een verzoek van de gewezen officier H. A. Mendell te Velp gem. Rheden, om vergoeding van buitgemaakte goederen op grond van de verordening tot betaling van R- verrichtingen, wordt afwijzend beschikt, daar deze inbeslagneming van de goederen niet als een R- verrichting ten behoeve van de Duitse Weermacht kan worden aangemerkt.
Woensdag 27 november 1940 Voorschot
Op een verzoek van L. Hendriks alhier om een voorschot van fl. 4000,00 op de door hem aangevraagde schadeloosstelling voor het vorderen van twee autobussen door de Duitse Weermacht, wordt afwijzend beschikt.
Markt
Naar aanleiding van een verzoek van de marktmeester W. Wijergans wordt goedgevonden, dat de weekmarkt, in verband met de handhaving van de Duitse zomertijd, voorlopig om 9 uur zal aanvangen en om 12 uur eindigen.
Woensdag 18 december 1940 van Haren
Aan A. van Haren, A 190, die geweigerd heeft werk in Duitsland te aanvaarden, zal ondersteuning in natura worden verstrekt tot een waarde van 2/3 van het steunbedrag.
Woensdag 5 februari 1941 Jassen etc.
In beginsel wordt goedgekeurd dat ten behoeve van de politieafdeling van de luchtbeschermingsdienst voor rekening der gemeente regenjassen en gummilaarzen worden aangeschaft. Het Hoofd van de luchtbeschermingsdienst zal worden opgedragen een opgaaf te verstrekken van de benodigde aantallen en een beraming van de kosten.
Woensdag 19 februari 1941 Invaliden.
Voorgenomen wordt een rondschrijven van de Gelderse Commissie van hulp aan zieke en invalide militairen, betreffende herplaatsing. Besloten wordt hierop te berichten, dat de gemeente in beginsel bereid is in voorkomende gevallen de tewerkstelling van een oorlogsinvalide in overweging te nemen, doch dat thans geen vacatures bestaan, terwijl het ook als een moeilijkheid wordt gevoeld, dat de gemeente, door de bestaande voorschriften, in aanneming van personeel ten zeerste wordt beperkt.
Woensdag 26 februari 1941 Bommen.
Medegedeeld wordt dat het rijkspersoneel hetwelk belast is met het uitgraven en onschadelijk maken van de vliegtuigbommen, liggende in het Kerkeveld onder Oud Zevenaar, daarbij hulp nodig heeft van arbeiders, die op kosten van de gemeente verstrekt zouden moeten worden. De gemeenteveldwachter van Uem raamt de kosten voor de gemeente op fl. 600,00
Besloten wordt goed te keuren, dat deze uitgaaf door de gemeente wordt gedaan.
Luchtbescherming
Besloten wordt ten behoeve van het personeel van de luchtbeschermingsdienst aan te kopen: 12 oliejassen à fl. 9,60 per stuk, leverancier J Rosenberg; 45 paar rubberlaarzen à fl. 6,95 per paar, leverancier C v.d. Eem
Aan het verzoek van het Hoofd om een leren jas en een paar leren laarzen kan niet voldaan worden.
Woensdag 5 maart 1941
Een rekening van M.G. Eggen ad fl. 52,12, wegens huur van radioartikelen ten behoeve van de luchtbeschermingsdienst, wordt goedgekeurd.
Woensdag 12 maart 1941 Kelder
Uit een schrijven van de gemeentearchitect blijkt, dat nog bruikbare betonstukken zijn gevonden, afkomstig van afgebroken versperringen, welke voor het maken van een schuilgelegenheid zouden kunnen worden gebruikt.
Besloten wordt deze te maken in de gang naast smid Cremers in de Kerkstraat, en daarvoor toestemming te vragen aan de Turmac, als eigenaar van deze gang.
Woensdag 19 maart 1941 Schuilkelder.
Bij schrijven van 17 maart 1941 verleent NV Turmac alhier aan de gemeente vergunning om een schuilgelegenheid te maken op haar terrein in de gang tussen smid Cremers en het gebouw de Pius X stichting. Nu de vereiste toestemming is verkregen kan met het werk een aanvang worden gemaakt.
Woensdag 2 april 1941 Noordermeer.
Ingekomen is een schrijven d.d. 4 april 1941 van den Beauftragte des Reichskommissaris in de provincie Gelderland, in zake A. Noordermeer, kapper alhier. Deze zou worden geboycot omdat hij nationaal socialist is. Gedreigd wordt met het heffen van een boete van de politieke tegenstanders, als het bedrijf niet weer normaal op gang wordt gebracht.
Hieromtrent wordt opgemerkt, dat de achteruitgang van de zaak van A. Noordermeer hoofdzakelijk te wijten is aan het feit, dat de bediening van zijn klanten in verschillende opzichten te wensen overlaat. Een vergelijking wordt gemaakt met de kapper F. Bein, rijksduitser en lid van de voor deze bestemde vereniging, die over gebrek aan klanten niet te klagen heeft.
Besloten wordt in bovenstaande geest te antwoorden onder opmerking, dat Noordermeer, op zijn aanvraag, terstond bij de gemeentelijke werkverschaffing kan worden geplaatst.
Woensdag 16 april 1941 Sneeuw.
De Secretaris- Generaal van het Departement van Binnenlandse Zaken zend op last van de Duitse Höheren SS und Polizeiführer een aanvulling van de politieverordening betreffende wegruiming van sneeuw en ijs. Besloten wordt de Raad voor te stellen aan deze opdracht te voldoen.
Woensdag 23 april 1941 Reorganisatie.
De werkzaamheden betreffende de arbeidsbemiddeling gaan met ingang van 1 mei 1941 over naar het Rijk. In verband daarmede wordt aan het personeel van het gemeentelijke agentschap der arbeidsbemiddeling, ingaande 1 mei 1941, eervol ontslag verleend wegens opheffing der betrekking, te weten aan Th. J. J. Wassing, gemeenteontvanger, als agent der arbeidsbemiddeling. Aan G. B. W. Polman, als ambtenaar ten kantore van de agent der arbeidsbemiddeling. Aan B. G. J. Berntzen als klerk.
De werkzaamheden betreffende de werkeloosheidverzekering, de werkverschaffing en de steunverlening aan werklozen, kleine boeren en kleine tuinbouwers, welke tot dusver aan het personeel van het agentschap der arbeidsbemiddeling waren opgedragen, blijven ook na 1 mei ten laste van de gemeente.
Naar aanleiding daarvan en gelet op het feit, dat hulp ter secretarie dringend nodig is, wordt besloten de ontslagenen met ingang van 1 mei weer aan te stellen o.a. G. B. W. Polman tot adjunct commies ter secretarie.
Vergoedingen
Enige aanvragen om vergoeding voor leveringen of verrichtingen ten behoeve van een orgaan van het Duitse Rijk, dat niet tot de Duitse Weermacht behoort, wordt goedgekeurd.
Woensdag 11 juni 1941
In verband met de uitreiking van persoonsbewijzen wordt besloten aan te stellen tot tijdelijke ambtenaar ter secretarie Joseph Maria Traag, geboren 21 april 1920, wonende te Zevenaar, A 166, en Gerardus Hendricus Theodorus Bus, geboren den 12 juli 1887, wonende te Zevenaar, A 118, ingaande de dag waarop zij hun werkzaamheden zullen aanvangen en eindigende op de dag waarop de algemene uitreiking van persoonsbewijzen is geëindigd.
Woensdag 2 juli 1941 Loon
Op een verzoek van W.A. Hendriks, technisch leider der gemeentebedrijven, om een vergoeding van fl.100,00 per jaar, over de jaren 1940 en 1941 voor diensten als hoofd van de luchtbeschermingsdienst wordt afwijzend beschikt met de stem van de burgemeester voor en de stemmen van de wethouders tegen.
Woensdag 16 juli 1941 Gebitten.
Uit een rondschrijven van het Departement van Sociale Zaken, van 8 juli 1941, nr. 915 AB blijkt, dat door de Duitse autoriteiten wordt aangedrongen op verstrekken van kunstgebitten aan arbeiders. Besloten wordt te berichten, dat de gemeente Zevenaar hieraan medewerking zal verlenen.
Brand
De Burgemeester doet mededeling van de door hem genomen maatregelen ten opzichte van de gezinnen Stender en Harmsen, wier woningen tengevolge van het werpen van brandbommen uit een vliegtuig zijn afgebrand. Ten laste van de gemeente zijn aan de getroffenen levensmiddelen en kleding verstrekt. De verstrekking van levensmiddelen zal op 19 juli worden stopgezet.
Personeel
Wegens een rondschrijven van het Departement van Binnenlandse Zaken, van 11 juni 1941, moet het tijdvak van 12 juli 1941 t/m 27 september d. a. v. extra personeel bij de luchtbeschermingsdienst worden aangesteld, voor waarneming van oogstvelden, dorsplaatsen en graanopslagplaatsen. De kosten van dit personeel kunnen evenals die van de vaste kern, aan het rijk worden gedeclareerd.
Woensdag 23 juli 1941 Verzekeringen.
Enige aanbiedingen van verzekeringsmaatschappijen zijn ingekomen om een verzekering te sluiten tegen oorlogsschade van de gemeente- eigendommen. De voorschotpremie voor een dergelijke verzekering bedraagt fl. 1,00 per mille, terwijl de naheffing blijft beperkt tot fl.4,00 per mille, alles per half jaar.
Besloten wordt de Raad voor te stellen bij de Onderlinge Oorlogsschadeverzekering Maatschappij te
’s Gravenhage, door tussenkomst van het Assurantiekantoor Boonen en Vriesendorp N.V. te Dordrecht, een Molestverzekering te sluiten, waarvan de voorschotpremie voor alle gebouwde gemeente eigendommen wordt begroot op fl. 158,40 per half jaar.
Donderdag 28 augustus 1941 Bouwen
Aan het bureau wederopbouw boerderijen te Veennendaal wordt op gedaan verzoek, krachtens de Woningwet, vergunning verleend tot het weer opbouwen van twee door oorlogsgeweld afgebrande huizen, n.l.
A van W. G. Harmsen, c 75 op het perceel gemeente Oud Zevenaar Sectie F nr 1473.
B Van B. J. Stender C 91, op het perceel gemeente Oud Zevenaar Sectie F. nr 1089
Beiden met vrijstelling van het bepaalde in artikel 47 sub nr1 der bouwverordening.
Het College van Burgemeester en Wethouders is met ingang van 1 september 1941 door de Duitse overweldiging buiten werking gesteld. Het is in zijn functie hersteld met ingang van de dag der bevrijding 3 april 1945
Elten
Op de Elterberg heeft in de Tweede Wereldoorlog tot Pasen 1945 een kleine groep Duitse soldaten stand gehouden. Nog steeds kan men overal langs de wandelpaden de oude loopgraven zien leggen. Hier is hevig gevochten: Zo’n anderhalf miljoen(!) granaten zijn op de Elterberg terecht gekomen. Wanneer men de rondwandeling doet, komt men behalve de loopgraven ook een gedenkteken tegen aan de steile zuidkant. Hier sloeg in een bunker een granaat in: veertig Duitse soldaten werden in één klap gedood.
Ook aan sommige bomen kan men zien dat er op de berg hevig is huisgehouden. Toentertijd kapot geschoten exemplaren hebben zich hersteld, zoals de acacia’s, maar vertonen nog de scherfwonden van de ingeslagen granaten.